Kötü çeviri iddasi

Selcuk Akyuz wrote:

Bu meslekte 3 yıl bana göre çok kısa bir süre, hatta yolun başı sayılır. İyi bir çevirmenim demek için 5-10 yıl, ben iyi bir çevirmen değilim demek için ise 10 yıldan fazla deneyim gerekiyor.

Ben de ilk olarak Türkçe üzerinde durmak istiyorum. Çevirmenler biraz takıntılı insanlardır, belki sadece eski jenerasyonlar... Kötü yazılmış, yanlışlarla dolu bir metin görmeye dayanamayız. Maalesef eskiden bu konuda en özenli olan gazeteler bile bu günlerde ilkokul öğrencilerinin duvar gazetesi ayarında.

Ama tamamen hoşgörüsüz de değiliz. Metni yazan kimdir ona bakarız, bir mühendis tarafından yazılan metinle bir gazetecinin yazdığını aynı kefeye koymayız. Bir doktor, bir hukukçu (maalesef), bir muhasebeci Türkçe yazdığında yanlışlar olduğunu biliriz. Ama mesleği, işi gücü dil olan bir çevirmenin forumlarda yazdığı bir yazıda bile hata görmek istemeyiz.

Türkçesi iyi olmayan bir çevirmen bana güven vermez. 20 yıldan uzun süredir bu işi yapan biri olarak tanıdığım iyi çevirmenlerin tümünün Türkçeyi çok iyi kullandıklarını, ana dillerine hâkim olduklarını görme fırsatını buldum.

İkinci olarak, yabancı dile çeviri konusu... istisnalar kaideyi bozmaz ama bu bence cesarettir, neyin cesareti olduğunu söylemeyeyim. Yabancı dile çeviri yapan kişi öncelikle ana dilini, Türkçeyi çok iyi bilmelidir. Yeter mi, yetmez tabii ama ilk şart bu olsa gerek.

Hatalardan ders almak, üçüncü madde de bu olsun. Özellikle yolun başındayken, hatalarınızı gösteren birisi olması bence çok büyük bir nimet. Eskiden, internet yaygın değilken, bu mesleğe bürolarda, deneyimli çevirmenlerin yanında başlayan arkadaşlarımız bilir. Ayaklı sözlük dediğimiz, her konudan anlayan abilerimiz, ablalarımız vardı. Usta-çırak ilişkisi maalesef bu meslekte öldü, iyi çevirmenlerin sayısının bu kadar az olmasının bir nedeni de bu olsa gerek.

Evet, yanında durup bir şeyler öğrenebileceğimiz ustalar kalmadı ama sektör kademeli kontrol sistemini getirdi. Çeviri sonrasında "editing, proofreading, sign-off/quality check" diye bilinen üç kademeli bir kontrol sistemini uygulayan büro sayısı az değil. Şüphesiz bu sistemde yanlışlıklar, eksiklikler yok değil. İyi, deneyimli bir çevirmenin işini kötü bir düzeltmene veren bürolar da var. Hatta forumda sık tartışılan konulardan biridir bu.

Ama ideal uygulamada, herkes hatasından ya da olmayan hatalardan bir şeyler öğrenebiliyor. Düzeltmenlik yaparken düzeltecek hiçbir şey bulamadığım bir çeviri olmuyor mu? Elbet oluyor, işte bu da öğrenmenin bir parçası.

Yanlışlarımız oluyor, hata yapıyoruz. Ya bu gerçeği kabul edip kendimizi geliştireceğiz ya da kendimizi dev aynalarında izlemeye devam edeceğiz.

Buraya kadar görüşlerimi genel olarak dile getirdim, yeni-eski hepimizin faydalanacağını düşündüğüm başlıkları açtım. Uzun oldu ama izninizle son bir ekleme daha yapmak istiyorum.

Forumlarda çok sık rastlarım, ana dili Almanca, yabancı dili Fransızca ya da ne bileyim Rusça olan meslekdaşlarımız var. Çok üst düzeyde İngilizce yazdıkları hâlde, İngilizce benim çalışma dillerim arasında değil diyebiliyorlar. Bizde ise maalesef 3-4 dilden, hatta çapraz çeviri yapanlar bile var. Türk olup da Fransızca>İngilizce, Rusça>Almanca, İspanyolca>Fransızca çeviri yaptığını iddia edebilen arkadaşlarımızı meslektaş olarak görmem mümkün değil.




[Edited at 2015-08-11 02:32 GMT]

Selcuk Akyuz wrote:

Bu meslekte 3 yıl bana göre çok kısa bir süre, hatta yolun başı sayılır. İyi bir çevirmenim demek için 5-10 yıl, ben iyi bir çevirmen değilim demek için ise 10 yıldan fazla deneyim gerekiyor.

Ben de ilk olarak Türkçe üzerinde durmak istiyorum. Çevirmenler biraz takıntılı insanlardır, belki sadece eski jenerasyonlar... Kötü yazılmış, yanlışlarla dolu bir metin görmeye dayanamayız. Maalesef eskiden bu konuda en özenli olan gazeteler bile bu günlerde ilkokul öğrencilerinin duvar gazetesi ayarında.

Ama tamamen hoşgörüsüz de değiliz. Metni yazan kimdir ona bakarız, bir mühendis tarafından yazılan metinle bir gazetecinin yazdığını aynı kefeye koymayız. Bir doktor, bir hukukçu (maalesef), bir muhasebeci Türkçe yazdığında yanlışlar olduğunu biliriz. Ama mesleği, işi gücü dil olan bir çevirmenin forumlarda yazdığı bir yazıda bile hata görmek istemeyiz.

Türkçesi iyi olmayan bir çevirmen bana güven vermez. 20 yıldan uzun süredir bu işi yapan biri olarak tanıdığım iyi çevirmenlerin tümünün Türkçeyi çok iyi kullandıklarını, ana dillerine hâkim olduklarını görme fırsatını buldum.

İkinci olarak, yabancı dile çeviri konusu... istisnalar kaideyi bozmaz ama bu bence cesarettir, neyin cesareti olduğunu söylemeyeyim. Yabancı dile çeviri yapan kişi öncelikle ana dilini, Türkçeyi çok iyi bilmelidir. Yeter mi, yetmez tabii ama ilk şart bu olsa gerek.

Hatalardan ders almak, üçüncü madde de bu olsun. Özellikle yolun başındayken, hatalarınızı gösteren birisi olması bence çok büyük bir nimet. Eskiden, internet yaygın değilken, bu mesleğe bürolarda, deneyimli çevirmenlerin yanında başlayan arkadaşlarımız bilir. Ayaklı sözlük dediğimiz, her konudan anlayan abilerimiz, ablalarımız vardı. Usta-çırak ilişkisi maalesef bu meslekte öldü, iyi çevirmenlerin sayısının bu kadar az olmasının bir nedeni de bu olsa gerek.

Evet, yanında durup bir şeyler öğrenebileceğimiz ustalar kalmadı ama sektör kademeli kontrol sistemini getirdi. Çeviri sonrasında "editing, proofreading, sign-off/quality check" diye bilinen üç kademeli bir kontrol sistemini uygulayan büro sayısı az değil. Şüphesiz bu sistemde yanlışlıklar, eksiklikler yok değil. İyi, deneyimli bir çevirmenin işini kötü bir düzeltmene veren bürolar da var. Hatta forumda sık tartışılan konulardan biridir bu.

Ama ideal uygulamada, herkes hatasından ya da olmayan hatalardan bir şeyler öğrenebiliyor. Düzeltmenlik yaparken düzeltecek hiçbir şey bulamadığım bir çeviri olmuyor mu? Elbet oluyor, işte bu da öğrenmenin bir parçası.

Yanlışlarımız oluyor, hata yapıyoruz. Ya bu gerçeği kabul edip kendimizi geliştireceğiz ya da kendimizi dev aynalarında izlemeye devam edeceğiz.

Buraya kadar görüşlerimi genel olarak dile getirdim, yeni-eski hepimizin faydalanacağını düşündüğüm başlıkları açtım. Uzun oldu ama izninizle son bir ekleme daha yapmak istiyorum.

Forumlarda çok sık rastlarım, ana dili Almanca, yabancı dili Fransızca ya da ne bileyim Rusça olan meslekdaşlarımız var. Çok üst düzeyde İngilizce yazdıkları hâlde, İngilizce benim çalışma dillerim arasında değil diyebiliyorlar. Bizde ise maalesef 3-4 dilden, hatta çapraz çeviri yapanlar bile var. Türk olup da Fransızca>İngilizce, Rusça>Almanca, İspanyolca>Fransızca çeviri yaptığını iddia edebilen arkadaşlarımızı meslektaş olarak görmem mümkün değil.




[Edited at 2015-08-11 02:32 GMT]

Selcuk Akyuz wrote:

Bu konuyu tartışmak isteyenler olursa ayrı bir başlık açalım, burada devam etmeyelim.

Selcuk Akyuz wrote:
Bu konuyu tartışmak isteyenler olursa ayrı bir başlık açalım, burada devam etmeyelim.

Ali Bayraktar wrote: Ayrıca harflerdeki tersliği de tartışmak gerek bence
i, ü, ö harflerinin noktaları yukarıda mesela,
ğ harfinin şapkası da yukarıda

Ancak ç, ş, harflerinin kuyrukları aşağıda

Ben ç ve ş harflerinin kuyruklarının da yukarı alınması gerektiğini düşünüyorum
Hepsi yukarıda olmalı yani.

Sizler ne düşünürsünüz bilmem

Ayrıca daha önceden TDK'ya yazdığım bir öneri vardı
birinci, ikinci, üçüncü ifadeleri için İngilizce dilindeki gibi üst simge şeklinde ekin yazılması gibi.
1inci, 2nci, 3üncü gibi
O zaman reddedilmişti ancak Türkiyenin imzaladığı anlaşma metinlerine bakıyordum (iki dilli) Resmi Gazete'de,
Orada bir kaç yerde bu önerime benzer şeyler kullanıldığını gördüm

Bu konularda siz neler düşünürsünüz?

Veya sizlerin de benzer kullanım önerileri var mı Türkçe'de tartışabiliriz isterseniz.

Haluk Erkan wrote:



Ben şahsen nadiren olsa da 1inci, 2nci 3üncü yazımlarını zaten kullanıyorum. Ancak ş ve ç'lerin kuyrukları konusunda sizinle hem fikir değilim. Bu harflere yapılacak ağır bir müdahale olurdu ve var olan devlet evraklarının, kimliklerin, pasaportların vs.nin tümünün yenilenmesi anlamına gelirdi ki, bu da maliyeti oldukça yüksek bir girişim olurdu; ülkenin ekonomik durumu zaten ortada... Yani ç'ler ve ş'ler oldukları gibi kalmalıdır.

Fakat ben ismimdeki şapkayı geri istiyorum arkadaş, bi kere okumada ses farklılığı var, çünkü u'nun şapkası kendisinden önce gelen L'nin yumuşak okunmasına neden oluyor. Kalın bir L ile değil, tonu yumuşatılmış bir L ile Haluk ismi okunmalıdır ve yazımda da bu ancak u'nun üzerine şapkası konursa olur...

Benim adım Halûk

Selçuk Dilşen wrote:

amelie arkadaşımızın hataları varsa bile bu hataların gösterilmeden "Çeviriniz kötü" diye bir neden gösterilerek HİÇ para ödenmemesi ticari etik açısından rezalet bir durum. Ödeme yapılmaması için çevirinin hiç kullanılamayacak kadar kötü olması ve işverenin bunu çevirmene ispatlı olarak bildirmesi gerekirdi. Çeviriden yararlandıysa, yararlandığı oranda bedelini ödemesi gerekir. Metni düzeltmek için düzeltmen arıyorsa, bu çeviri tümden kullanılamaz değildir. Burada işveren tipik Akdeniz kurnazlığına başvurup çevirinin maliyetini düşürmeye çalışıyor; bu çok açık. Bu kurnazlık burada teşhir edilmeli ve büroya baskı kurulmalı.

ATIL KAYHAN wrote:

Yapilan çevirilerin ne kadar iyi veya kötü oldugunu "ölçmek" için kullanilan bir "çevirimetre" yok elimizde/ellerinde. Kullanilabilecek tek yöntem, yukarida da bahsedildigi gibi, çevirinin örnekleme olarak belirgin kisimlarini incelemek ve buna göre bir yargiya varmak. Bu yöntem bile muhtemelen sübjektif sonuçlar verebilir. Örnegin, çeviriyi inceleyen kisi kasden "kendi istedigi" kisimlari seçebilir ve böylece kendi istedigi sonuca varabilir.

Yukarida sözünü ettigim yöntemin yetersiz kaldigi durumlar da olabilir. Örnegin, size 5 farkli metnin 5 farkli kisi tarafindan yapilmis çevirilerini verseler ve bu 5 çeviriyi iyiden kötüye dogru siralamanizi isteseler ne yapardiniz? Kisiyi zorlayacak bir durum, degil mi? Burada muhtemelen en iyi yöntem bu 5 çeviriyi 10 üzerinden notlamak olurdu. Bu islem belki saatler sürerdi. Tabii ona göre de size ödeme yapmalari gerekirdi.

Bana öyle geliyor ki herhangi bir çevirinin kalitesini degerlendirecek en kalifiye kisiler o iki dili de bilen edebiyatçilardir. Kaldi ki onlar bile sübjektif olabilirler.